Ο Μακεδονικός Αγώνας
Ο μακροχρόνιος και αιματηρός Μακεδονικός Αγώνας από την πλευρά των Βουλγάρων, το
νεότευτο κράτος των οποίων τελούσε υπό την προστασία των μεγάλων Ευρωπαϊκών
δυνάμεων, είχε σκοπό την εξόντωση του ελληνισμού της Μακεδονίας και την
πραγματοποίηση του σλαβικού ονείρου, την έξοδο δηλαδή της Βουλγαρίας στο Αιγαίο.
Από την ελληνική πλευρά είχε σκοπό την εξουδετέρωση των σατανικών σχεδίων του
σλαβισμού και την τόνωση του εθνικού φρονήματος των Ελλήνων της Μακεδονίας.
Ο Μακεδονικός Αγώνας, αν κριθεί από τις φάσεις και τ' αποτελέσματά του, πρέπει
να θεωρηθεί η μεγαλύτερη απελευθερωτική προσπάθεια της
ελληνικής φυλής, ύστερα από τους αγώνες του 1821. Χωρίς το Μακεδονικό Αγώνα, η
Μακεδονία θα χανόταν οριστικά από την Ελλάδα και η Βουλγαρία με τη διεθνή
υποστήριξη που είχε, χωρίς κανένα εμπόδιο, όχι μόνο θα έβγαινε στο Αιγαίο, αλλά
θα περιόριζε το Ελληνικό Κράτος στα στενά όρια που είχε πριν από το 1912.
Μετά από την αποτυχία της Μεγάλης Βουλγαρίας της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, οι
Παρασλαβιστές, που δεν είχαν την τόλμη να ζητήσουν
τουρκικά εδάφη, δημιούργησαν το "Μακεδονικό ζήτημα" και το μύθο για "Μακεδονική
εθνότητα".
Στις
αρχές, η προσπάθειά τους αυτή είχε πανσλαβικό χαρακτήρα. Αργότερα όμως
περιορίστηκε σε καθαρά βουλγαρικό, με σκοπό ν' αλλοιώσουν
το εθνικό φρόνημα των Μακεδόνων, να εκσλαβίσουν τη Μακεδονία,
να πετύχουν την αυτονομία της και στο τέλος να την ενσωματώσουν στο
βουλγαρικό βασίλειο, με τον ίδιο τρόπο που ενσωμάτωσαν την Ανατολική Ρωμυλία. Σ'
αυτό βοηθούσαν και οι συγκυρίες. Είχαν ήδη αρχίσει ν'ακούγονται επικίνδυνα οι
τριγμοί του οικοδομήματος της απέραντης Οθωμανικής αυτοκρατορίας και το 1904
σύμφωνα με τον ιστορικό Γ.Καφταντζή
ήταν το κρίσιμο έτος για την τύχη του Ελληνισμού της Μακεδονίας: τα
μεταρρυθμιστικά
προγράμματα της Βιέννης και Μυρστέγης και η αποκορύφωση της βουλγαρικής
επαναστατικής δραστηριότητας του 1903 (σαμποτάζ Θεσσαλονίκης, Ίλιντεν κ.τ.λ.)
δημιούργησαν την εντύπωση της υπεροχής του σλαβικού στοιχείου στη Μακεδονία, ενώ
ταυτόχρονα βρήκαν την Ελλάδα απομονωμένη και εξασθενημένη από τον άτυχο πόλεμο
του 1897.
Οι θηριωδίες στο μεταξύ των
Βουλγάρων κατά των Ελλήνων της Μακεδονίας, όταν είδαν ότι η προπαγάνδα μόνη της
δεν έφερνε θετικό γι'αυτούς αποτέλεσμα, ήταν απερίγραπτες. Οι φοβερές
καταπιέσεις, ωστόσο, τα βασανιστήρια, οι εμπρησμοί και οι φριχτές δολοφονίες δεν
φάνηκαν ικανές να αλλοιώσουν το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων. Το ελεύθερο δε
ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την σθεναρή αντίσταση του πληθυσμού και τον
υπεράνθρωπο αγώνα των ανταρτικών ομάδων, τους ενίσχυε διαρκώς στέλνοντας στην
υπηρεσία του Προξενείου δραστήριους πατριώτες με όλα τα απαραίτητα εφόδια για το
είδος της αποστολής τους. Έτσι τη δράση των ανταρτών σ'όλο το διάστημα του αγώνα
διηύθυναν και ενίσχυαν ικανοί άνδρες, όπως ο Ίων Δραγούμης, ο Τσαμαδός, ο
Στουρναράς, ο Φλωριάς κ.α.
Κατά τον ιερό αυτό αγώνα η σπουδαιότερη εστία του κινήματος, η πόλη των
Σερραίων, ανέδειξε αληθινούς
πατριώτες και ήρωες, οι οποίοι θυσίασαν τη ζωή τους για την ιερή ιδέα της
απελευθέρωσης. Σ' αυτό το πάνθεο των
ηρώων του Μακεδονικού Αγώνα η αθανασία έδωσε εξέσουσα θέση σε δυο κυρίως άξια
τέκνα των Σερρών: τον
Καπετάν Μητρούση, των οποίων η δράση έγινε θρύλος και ο πατριωτισμός τους
φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση.
Ο Μητρούσης Γκογκολάκης
καταγόταν από το χωριό
Χομόνδος. Με την εθνική
του δράση έγινε ο φόβος των Βουλγάρων Κομιτατζήδων.
Μια μέρα το 1907 βουλγαρική συμμορία υπό τον αρχικομιτατζή Αραμπατζή,
εκμεταλλευόμενη την απουσία του Γκογκολάκη, έβαλε φωτιά
στο σπίτι του και κατέσφαξε ολόκληρη την οικογένειά του. Ο Μητρούσης όταν
επέστρεψε κι αντίκρυσε το θλιβερό θέαμα των πτωμάτων των αγαπημένων του,
ορκίστηκε εκδίκηση.
Συγκρότησε σύντομα δικό του ανταρτικό σώμα και άρχισε τη δίωξη των κομιτατζίδων.
Στο πλευρό του πολεμούσαν ο παιδικός του φίλος
Αθανάσιος Γιοβάνης, ο
συμπατριώτης του Μιχάλης Ουζούνης,
ο Νικόλαος Παναγιώτου από το
Αγρίνιο και ο Θεόδωρος
Τουρλεντές απο το Λεοντάριο. Στις 13 Ιουλίου 1907 ημέρα Παρασκευή, ο
Καπετάν
Μητρούσης κυνηγώντας με τα παλικάρια του τους Βουλγάρους μπήκε στις Σέρρες και
κρύφτηκε στο σπίτι του Παπαθανάση, ιερέα του ναού της
αγίας Ευαγγελίστριας στα Κάτω Καμενίκια. Η παραμονή του όμως στην πόλη
προδόθηκε στους Τούρκους και αμέσως 12.000 τούρκοι στρατιώτες κύκλωσαν τη
συνοικία. Ο Καπετάν Μητρούσης
τότε εγκατέλειψε το σπίτι του και κατέφυγε με τους 5 άνδρες του στο καμπαναριό
της εκκλησίας. Αρχισε τότε μια άνιση μάχη με αποτέλεσμα
να σκοτωθούν δύο από τους συντρόφους του, ενώ οι άλλοι τρεις βαριά πληγωμένοι
έπεσαν αιχμάλωτοι στους Τούρκους. Ο Καπετάν Μητρούσης αγωνίστηκε μόνος
μέχρις εσχάτων. Αφού σκότωσε
δεκάδες Τούρκων και τέλειωσαν τα πυρομαχικά του αυτοκτόνησε με το μαχαίρι του,
για να μην πέσει ζωντανός στα χέρια των Τούρκων (14
Ιουλίου 1907). Ο θάνατός του σύντομα έγινε θρύλος και τραγούδι που τραγουδούσαν
επί πολλά χρόνια οι Σερραίοι. "Μητρούσης
καπετάνιος, θεόν παρακαλεί να έμβρει μες στα Σέρρας, να σύρη το σπαθί!"
Ν.Κοντού
[Επιστροφή]